Zbiór szyszek i pozyskanie nasion jest pierwszym etapem powstania w przyszłości nowego pokolenia lasu. Jest to bardzo ważny moment pracy leśników, gdyż naszym obowiązkiem jest zabezpieczenie bazy nasiennej w nieprzerwaną dostępność nasion a przez to zachowanie ciągłości i trwałości bogatego w bioróżnorodność lasu.

Dlaczego zrywamy zimą ? To właśnie o tej porze roku owoce większości drzew iglastych
(Cis pospolity–Taxus baccata L. nie rodzi szyszek) – zwane szyszkami mają zamknięte łuski nasienne to znaczy, że są pełne i zawierają dojrzałe już nasiona. Łuski nasienne wraz ze wzrostem temperatury będą się otwierać, powodując wypadanie nasion i naturalne rozsiewanie. W takiej sytuacji zbieranie z ziemi wysypanych z szyszek nasion to syzyfowa praca. Dlatego decydujące znaczenie w większości prowadzonych w lesie prac gospodarczych ma odpowiedni czas i pora roku.

Zbiór odbywa się ręcznie i polega na zrywaniu szyszek z koron drzew w wytypowanych wcześniej drzewostanach o najlepszych cechach zdrowotnych i jakościowych. Drzewostany
te nazywane nasiennymi stanowią rejestrowaną bazę nasienną w Lasach Państwowych.

Średnia wydajność wynosi 1,5 kg nasion ze 100 kg szyszek.

Rozróżniamy dwa typy drzewostanów nasiennych: wyłączone drzewostany nasienne (WDN)
i gospodarcze drzewostany nasienne (GDN). W drzewostanach gospodarczych szyszki zrywamy z koron drzew ściętych a w drzewostanach wyłączonych z koron drzew stojących. W drzewostanach wyłączonych, jak nazwa wskazuje, nie prowadzimy cięć gospodarczych.

Granice drzewostanów nasiennych oznaczone są trwale w terenie namalowaną opaską żółtego koloru. Opaska GDN ma linię przerywaną a linia WDN ma przebieg ciągły i dodatkowo opisana jest numerem ewidencyjnym. 

Zadaniem tych drzewostanów jest produkcja nasion w jak najdłuższym okresie. Zbiór szyszek w drzewostanach wyłączonych jest zadaniem zdecydowanie specjalistycznym, wymagającym użycia technik alpinistycznych.   

Z pełnego wiadra szyszek uzyskamy pół szklanki nasion. Można powiedzieć, że niewiele ale po wysiewie ich na szkółce leśnej wyhodujemy ok. 15 tys. sadzonek. Z takiej liczby wysadzonych sadzonek powstanie nowy las o powierzchni 2 boisk piłkarskich.   

Zebrane szyszki transportowane są do wyłuszczarni nasion, gdzie w specjalnych warunkach odbywa się proces pozyskania nasion. Następnie wyłuszczone nasiona oczekują na wysiew
na szkółce leśnej. Tam po skiełkowaniu i po wielu zabiegach pielęgnacyjnych i ochronnych wyrosną sadzonki, które utworzą nowe pokolenie lasu.  

Nie jest możliwy wystarczający zbiór szyszek każdego roku, gdyż o wszystkim decyduje wiele aspektów, w tym warunki meteorologiczne i przyrodnicze oraz cechy danego gatunku drzewa. Czasami zdarza się, że duża liczba zebranych szyszek nie przekłada się w dobrą i oczekiwaną wydajność czyli uzyskaną ilość nasion. Jakie wyniki uda się uzyskać w tym roku przekonamy się dopiero w wyłuszczarni.

Sadzonek z pewnością nam nie zabraknie wystarczy ich także dla wszystkich chętnych, którzy dbając o środowisko będą chcieli posadzić swoje drzewa i lasy.

Materiał przygotowany przez Nadleśnictwo Trzciel
Fot. Nadleśnictwo Trzciel i Barlinek