Wydawca treści
Hodowla lasu
Zdjęcie przedstawia uprawę sosnową (młode sosny w wieku kilku lat) fot. A. Paleń
Zjęcie przedstawia dojrzewający drzewostan bukowy – gęsty okap koron tłumi rozwój runa leśnego (fot.: A Paleń)
Zdjęcie przedstawia dojrzały drzewostan bukowy z odnowieniem naturalnym (fot.: A Paleń)
Hodowla lasu to podstawowy dział gospodarki leśnej, na który składa się szereg działań, mających na celu zachowanie i kształtowanie istniejących lasów, jak również tworzenie nowych obszarów leśnych. W działaniach tych uwzględnia się warunki przyrodnicze i procesy naturalne, jak również chroni się cenne walory przyrodnicze. Działania te stanowią zamknięty cykl, składający się z kilku etapów.
Zbiór nasion
Nasiona zbierane są tylko ze specjalnie do tego celu wytypowanych fragmentów lasu (drzewostanów nasiennych) lub grup drzew (źródła nasion). Takie obszary lub drzewa muszą spełniać ściśle określone kryteria, m.in.: jakościowe, ilościowe (powierzchniowe) i wiekowe. Nasiona niektórych gatunków drzew i krzewów wymagają przeprowadzenia dodatkowych czynności w celu ich wydobycia z owocu, bądź też szyszki, w której się znajdują. W zależności od potrzeb, po zbiorze nasiona trafiają do przechowalni nasion, gdzie są przechowywane do momentu ich wysiewu, bądź też przekazywane są bezpośrednio na szkółkę leśną, gdzie produkuje się z nich sadzonki.
Produkcja sadzonek
Sadzonki produkuje się na specjalnie do tego celu przystosowanych fragmentach lasu, zwanych szkółkami leśnymi. Tam właśnie trafiają nasiona z przechowalni nasion, bądź też bezpośrednio z miejsc gdzie były zbierane. Szkółki leśne posiadają infrastrukturę umożliwiającą wyprodukowanie bardzo dużej ilości sadzonek, w stosunkowo krótkim czasie. W nadleśnictwach RDLP w Szczecinie na 27 szkółkach leśnych corocznie jest w produkcji blisko 80 milionów sadzonek, z czego 40 milionów przeznacza się do wysadzenia na uprawach leśnych (cykl produkcji w zależności od gatunku trwa zasadniczo do 1 roku do 3 lat).
Odnowienia i zalesienia, czyli tzw. ,,sadzenie lasu"
Sadzonki wyhodowane na szkółkach leśnych służą do odnawiania lasu i zalesień. Odnawianie lasu to wprowadzanie młodego pokolenia drzew na miejsce wyciętego wcześniej fragmentu lasu, natomiast zalesianie to sadzenie lasu tam gdzie do tej pory go nie było, np. na gruntach porolnych i nieużytkach. Oba te zabiegi mają na celu utrzymanie i zwiększanie powierzchni leśnej kraju, jak również odtwarzanie zasobów przyrodniczych (biocenozy leśne) i gospodarczych (drewno ).
Sukcesywnie wzrasta ilość lasów odnawianych w sposób naturalny. W tym przypadku nasiona spadają bezpośrednio z drzew na specjalnie w tym celu przygotowaną glebę. Ten sposób odnowienia wymaga od gospodarzy dużej wiedzy merytorycznej oraz zaangażowania i jest możliwy do przeprowadzenia tylko w ściśle określonych warunkach, tj. zależny od zbiegu korzystnych warunków przyrodniczych (urodzaj nasion) i atmosferycznych (właściwa temperatura powietrza i ilość opadów). Jeśli z różnych przyczyn nie można inicjować odnowienia naturalnego, drzewostan odnawia się sztucznie poprzez sadzenie. W wyniku w/w działań powstaje młode pokolenie lasu zwane uprawą.
Pielęgnowanie upraw i młodników
Pierwsza faza rozwojowa lasu nazywana jest uprawą. Jest to młody las, w którym rosnące obok siebie drzewka są jeszcze na tyle młode i małe, że ich gałązki nie stykają się jeszcze ze sobą i nie tworzą zwartej warstwy. W tym okresie młode drzewka są bardzo delikatne i wymagają intensywnej pielęgnacji i ochrony. W pierwszych kilku latach wzrostu prowadzi się przede wszystkim wykaszanie chwastów konkurujących z drzewkami o światło i wodę. Zabieg ten nazywany jest pielęgnowaniem gleby.
Czasami konieczne jest także wycinanie pojawiających się samoistnie (dosiewających się, lub powstających z odrośli) domieszek drzew i krzewów gatunków niepożądanych na uprawie, usuwanie drzewek chorych i wadliwych. Zabieg ten nazywany jest czyszczeniami wczesnymi.
Wraz ze wzrostem drzewek, przeważnie po kilku bądź kilkunastu latach ich gałęzie zaczną się ze sobą stykać. Tę fazę rozwojową lasu nazywamy młodnikiem. Zachodzi wówczas konieczność usunięcia drzewek chorych, źle ukształtowanych, słabo rosnących, jak również nadmiernie wybujałych, przeszkadzających w rozwoju otaczającym je drzewkom. Rozluźnia się w ten sposób zagęszczenie drzew, które z reguły jest w tym momencie nadmierne. Stwarza się lepsze warunki wzrostu drzewkom właściwie ukształtowanym i utrzymującym dobre tempo wzrostu. Tak prowadzone zabiegi nazywamy czyszczeniami późnymi.
Pielęgnowanie drzewostanów
Po fazie młodnika, tj. po ok. 20 latach od wysadzenia drzewek na powierzchnię leśną, następuje okres, w którym drzewka wciąż bardzo szybko przyrastają na wysokość, a jednocześnie rozpoczynają okres intensywnego przyrostu grubości – stają się smukłe i niestabilne. Szybki przyrost w tym okresie powoduje, że pomiędzy drzewami panuje bardzo silna konkurencja, przez co większość z nich z czasem w naturalny sposób zamiera. Zabiegi hodowlane naśladują to zjawisko naturalnej selekcji, jednak nadają mu pożądany przez człowieka kierunek.
Pierwsze zabiegi przeprowadzane w tym okresie nazywamy trzebieżami wczesnymi. Ponieważ drzewa są jeszcze cienkie i przypominają tyczki, tę fazę rozwoju nazywamy tyczkowiną. Szczególna uwaga leśników w tym okresie skupiona jest na tzw. drzewach dorodnych, stanowiących szkielet drzewostanu. By drzewa te się wzmocniły, pogrubiły i usztywniły, potrzebują więcej miejsca i więcej światła. Trzebież wczesna ma na celu usunięcie drzew utrudniających wzrost tych wybranych drzew. Redukcja zagęszczenia sprzyja wzmocnieniu odporności lasu na szkody powodowane przez wiatr i śnieg.
Z fazy tyczkowiny las przechodzi w fazę drzewostanu dojrzewającego, a następnie dojrzałego. W tym okresie przyrost na wysokość stopniowo wyhamowuje, a główną rolę odgrywa przyrost drzew na grubość. Działania leśników skupiają się na dalszej poprawie warunków wzrostu drzewom dorodnym. W tym celu prowadzi się cięcia mające na celu usuwanie drzew o słabszym wzroście na grubość i na wysokość, drzew krzywych, chorych i obumierających. Jednocześnie pozostawia się drzewa dziuplaste, drzewa z gniazdami ptaków, ze stanowiskami cennych owadów i inne cenne przyrodniczo. Działania te nazywamy trzebieżami późnymi. Ich zadaniem, podobnie jak trzebieży wczesnych, jest stopniowe rozluźnianie pozostającego drzewostanu (stale popiera się drzewa najbardziej wartościowe z różnych względów – gospodarczego, przyrodniczego i in.), a w końcowej fazie dojrzałości także przygotowanie go do obradzania nasion i obsiewu.
Drzewostan dojrzały
W pewnym momencie drzewostan osiąga dojrzałość. W tym okresie drzewa intensywnie obradzają w nasiona, ich wzrost na wysokość i grubość wyhamowuje i powoli zaczynają się starzeć i obumierać. Jest to właściwy czas by jego miejsce zajęło kolejne pokolenie lasu. Dlatego też w trosce o zachowanie trwałości lasu, w odpowiednim wieku fragment lasu zostaje zagospodarowany, dając jednocześnie ludziom tak cenny surowiec, jakim jest drewno, a powstałą powierzchnię wypełnia kolejna uprawa leśna. Nie będzie jednak uprawy jeśli nie będzie nasion i tak ponownie dochodzimy do początku, tj. do momentu kiedy możemy w naszym lesie zebrać nasiona lub pozwolić mu jeśli to jest możliwe odnowić się w sposób naturalny.
Wybór momentu wycięcia drzewostanu oczywiście nie zależy od bieżącego zapotrzebowania na drewno, ale od stanu lasu. Metody postępowania z drzewostanem dojrzałym i sposób jego odnowienia naśladują naturalne procesy i wykorzystują wiedzę o wymaganiach życiowych różnych gatunków drzew (np. wiadomo, że niektóre gatunki wolą odnawiać się i przebywać przez jakiś czas pod osłoną starych drzew, ale inne – np. sosna – wymagają pełni światła). Taki ustalony sposób zagospodarowania nazywa się rębnią. Rodzaj rębni i moment jej wprowadzenia w danym fragmencie lasu jest ustalony w planie urządzenia lasu. W zależności od gatunku od powstania drzewostanu do jego odnowienia mija zazwyczaj od 100 lat (sosna) do 180 lat (dąb).
Gospodarka leśna podąża za naturalnym cyklem, jaki od milionów lat dokonuje się w przyrodzie, dając przy okazji społeczeństwu korzyści w postaci drewna, grzybów, jagód, jak również miejsce rekreacji i wypoczynku.
Opracowanie: Wydział Gospodarowania Ekosystemami RDLP w Szczecinie
Najnowsze aktualności
Polecane artykuły
Struktura organizacyjna Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie
Struktura organizacyjna Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie
Struktura organizacyjna biura Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie
Pion Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie
Dyrektor kieruje całokształtem działalności Regionalnej Dyrekcji LP na zasadzie jednoosobowego kierownictwa i ponosi za nią odpowiedzialność, a także reprezentuje
RDLP na zewnątrz.
Wydział Organizacji i Kadr - (DO)
Zajmuje się organizacją struktur biura, całokształtem spraw pracowników biura RDLP
i kierowników nadzorowanych jednostek, zgodnie z odrębnymi regulacjami w rozumieniu Kodeksu pracy, PUZP dla PGL LP oraz innych unormowań prawnych obowiązujących w tym zakresie. Realizuje politykę personalną w RDLP oraz kadrową w zakresie doboru
i rozmieszczenia kadry kierowniczej w jednostkach organizacyjnych. Współpracuje ze związkami zawodowymi i szkołami leśnymi, prowadzi sprawy związane ze współpracą z zagranicą. Koordynuje obsługę prawną biura RDLP (z wyjątkiem kancelarii prawnej obsługującej sprawy
z zakresu stosowania ustawy PZP).
Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego - (DK)
Wydział wykonuje zadania związane z kontrolą instytucjonalną oraz innymi czynnościami kontrolnymi w komórkach organizacyjnych RDLP, nadleśnictwach, zakładach LP nadzorowanych przez Dyrektora, koordynuje sprawy związane z załatwianiem skarg
i wniosków. Współpracuje z Głównym Inspektorem LP oraz organami kontroli państwowej.
Wydział Promocji i Mediów - (DR)
Realizuje zadania związane z prowadzeniem polityki informacyjnej, zapewnieniem sprawnej komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej. Koordynuje działania w zakresie public relations. Zajmuje się obsługą i prowadzeniem konferencji prasowych, spotkań z mediami, organizowaniem wystąpień dyrektora w mediach oraz innych imprezach promocyjno-informacyjnych. Koordynuje i nadzoruje sprawy związane z: edukacją leśną społeczeństwa, zagospodarowaniem turystycznym lasu, funkcjonowaniem strony internetowej, mediów społecznościowych i Biuletynu Informacji Publicznej, pracami naukowo-badawczymi, organizacją (z wyłączeniem organizacji struktur biura RDLP i jednostek nadzorowanych). Koordynuje i nadzoruje sprawy związane z Leśnymi Kompleksami Promocyjnymi.
Inspektor Ochrony Danych - (DD)
Stanowisko ds. ochrony danych osobowych pełni funkcję inspektora ochrony danych
w rozumieniu przepisów o ochronie danych osobowych, we wszystkich jednostkach organizacyjnych RDLP w Szczecinie. Inspektor Ochrony Danych jest włączany we wszystkie sprawy dotyczące ochrony danych osobowych, inicjuje, koordynuje, opiniuje, nadzoruje
i kontroluje, prowadzoną wspólnie dla wszystkich jednostek organizacyjnych RDLP politykę ochrony danych. Współpracuje aktywnie z wszystkimi administratorami danych osobowych wchodzącymi w skład RDLP (kierownikami jednostek organizacyjnych) oraz z podmiotami przetwarzającymi.
Stanowisko Regionalnego Inspektora Straży Leśnej - (DS)
Wspiera, nadzoruje i koordynuje realizację zadań z zakresu ochrony lasu przed szkodnictwem leśnym oraz zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Nadzoruje i koordynuje działania Grupy Interwencyjnej Straży Leśnej. Współpracuje ze służbami mundurowymi i administracją publiczną w zakresie zwalczania szkodnictwa leśnego i reagowania kryzysowego. Prowadzi nadzór i kontrolę ww. spraw w jednostkach podległych.
Zespół ds. Współpracy z Otoczeniem Regionalnym – (DW)
Kreuje oraz wspiera działania z zakresu kształtowania relacji z otoczeniem RDLP w Szczecinie.
Pion Zastępcy Dyrektora ds. Gospodarki Leśnej
Zastępca Dyrektora ds. gospodarki leśnej kieruje realizacją zadań z zakresu zagospodarowania lasu.
Wydział Hodowli Lasu - (ZH)
Przygotowuje, wspiera, koordynuje oraz nadzoruje w jednostkach podległych zadaniazwiązane z nasiennictwem, selekcją, szkółkarstwem, hodowlą lasu, zadrzewieniami, nadzorem nad lasami niestanowiącymi własności Skarbu Państwa oraz certyfikacją gospodarki leśnej.
Wydział Ochrony Lasu - (ZO)
Inicjuje, nadzoruje oraz prowadzi pomoc merytoryczną w zakresie utrzymania należytego stanu zdrowotnego i sanitarnego lasów, zabezpieczania przed szkodami ze strony
czynników biotycznych, abiotycznych i antropogenicznych (z wyłączeniem szkodnictwa leśnego i ochrony ppoż. terenów leśnych). Koordynuje, wspiera oraz nadzoruje w jednostkach podległych zadania związane z gospodarką łowiecką.
Zespół ds. Ochrony Zasobów Przyrodniczych - (ZZ)
Zespół ds. Ochrony Zasobów Przyrodniczych koordynuje i prowadzi całokształt spraw z zakresu ochrony przyrody i środowiska, ochrony dziedzictwa kulturowego i gospodarki
wodnej.
Wydział Zarządzania Zasobami Leśnymi - (ZS)
Organizuje, koordynuje wspiera i nadzoruje całokształt zadań z zakresu stanu posiadania, postępowań z zakresu ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz wyłączeń z produkcji.
Wydział Urządzania Lasu i Geoinformatyki - (ZU)
Do zadań Wydziału należy prowadzenie całokształtu zagadnień w zakresie urządzania lasu, Systemu Informacji Przestrzennej, a także tworzenia, dzielenia, łączenia i likwidacji oraz określania zasięgu terytorialnego nadleśnictw i obrębów leśnych – koordynowanie, wspieranie i nadzorowanie nadleśnictw w tym zakresie.
Stanowisko ds. Ochrony Przeciwpożarowej - (ZP)Inicjuje, nadzoruje oraz prowadzi pomoc merytoryczną w zakresie ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych, zarządzania kryzysowego oraz systemu łączności radiowej na terenie RDLP w Szczecinie.
Pion Zastępcy Dyrektora ds. Ekonomicznych
Zastępca Dyrektora ds. ekonomicznych kieruje realizacją zadań z zakresu pionu ekonomicznego.
Wydział Księgowości – (EK)
Prowadzi rachunkowość, rozliczenia podatkowe i finansowe, w tym obsługę pracowników RDLP z tytułu wynagrodzeń i innych rozliczeń osobowych oraz wspiera, koordynuje i nadzoruje jednostki organizacyjne w zakresie ewidencji księgowej, sprawozdawczości, finansowania
i kredytowania.
Wydział Analiz i Planowania - (EP)
Prowadzi sprawy związane z opracowywaniem planów i analiz ekonomicznych oraz współuczestniczy w przygotowywaniu właściwych sprawozdań, opinii a także sprawuje nadzór nad realizacją planów finansowo-gospodarczych. Wspiera, koordynuje i nadzoruje jednostki
w tym zakresie. Nadzoruje i koordynuje działalność zakładów LP o zasięgu regionalnym oraz Ośrodków Wypoczynkowych i Szkoleniowych.
Wydział Marketingu - (EM)
Prowadzi pomoc merytoryczną, koordynuje i nadzoruje działalność jednostek w zakresie sprzedaży drewna, polityki cenowej, handlowej i marketingowej z zachowaniem zasady racjonalnego wykorzystania surowca drzewnego. Prowadzi analizę rynków oraz sprawy związane z realizacją umów w zakresie obrotu drewnem. Prowadzi całokształt spraw związanych z promocją drewna oraz usługami z zakresu sprzedaży i spedycji drewna oferowanymi przez nadzorowane jednostki.
Wydział Infrastruktury Leśnej - (EL)
Koordynuje i nadzoruje sprawy dotyczące budownictwa ogólnego, drogowego, wodnego, postępu techniczno-technologicznego, transportu, wykorzystania maszyn i urządzeń
w leśnictwie.
Wydział Informatyki – (EI)
Realizuje zadania związane z organizacją, nadzorem, rozwojem, utrzymaniem oraz zapewnieniem bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych, w szczególności SILP
w jednostkach organizacyjnych oraz biurze RDLP. Prowadzi czynności związane z serwisem sprzętu, szkoleniami i ochroną praw autorskich oprogramowania w biurze RDLP.
Wydział Administracji - (EA)
Prowadzi całokształt spraw związanych z administrowaniem majątkiem RDLP w tym pomieszczeniami i środkami transportowymi, zaopatrywaniem pracowników w materiały biurowe, środki techniczne, umundurowanie, sprzęt itp. oraz zabezpieczeniem bieżących potrzeb. Prowadzi kancelarię biura RDLP oraz archiwum zakładowe, koordynuje sprawy związane ze stosowaniem instrukcji kancelaryjnej i archiwalnej. Prowadzi obsługę sekretariatu Dyrektora.
Zespół ds. Zamówień Publicznych - (EZ)
Prowadzi całokształt spraw z zakresu stosowania procedur zamówień publicznych w biurze RDLP i udziela wsparcia w tym zakresie nadzorowanym jednostkom. Koordynuje i nadzoruje kontraktowanie oraz realizację usług leśnych w jednostkach. Współpracuje na szczeblu RDLP
z przedstawicielami przedsiębiorczości leśnej.
Stanowisko Pracy Brakarza Regionalnego – (EU.B)
Prowadzi pomoc merytoryczną, koordynuje i nadzoruje działalność jednostek w zakresie użytkowania lasu (głównego i ubocznego), w tym pozyskiwania surowca drzewnego
z zachowaniem zasady racjonalnego jego wykorzystania. Prowadzi analizę systemów wykonawstwa prac pozyskaniowych oraz sprawy związane z funkcjonowaniem stanowiska pracy brakarza regionalnego, normalizacją i certyfikacją prac z zakresu użytkowania lasu.
Wydział Projektów Rozwojowych (ER)
Wydział prowadzi, koordynuje i nadzoruje sprawy związane z wdrażaniem projektów rozwojowych, projektów realizowanych ze środków pomocowych krajowych i europejskich.
Opr.: Wydział Organizacji i Kadr RDLP w Szczecinie