Projekty realizowane z ochrony przyrody na terenie Regionalnej Dyrekcj Lasów Państwowych w Szczecinie

Wybrane działania w zakresie ochrony przyrody realizowane przez Nadleśnictwa

Nadleśnictwa z terenu RDLP w Szczecinie podejmują szereg inicjatyw w zakresie ochrony przyrody, które realizują w dużej części ze środków zewnętrznych w ramach projektów krajowych i unijnych. Celami prowadzonych działań ochronnych były,
m. innymi:

• odtwarzanie i przebudowa leśnych siedlisk przyrodniczych poprzez dostosowanie składu gatunkowego,
• ochrona wrzosowisk i torfowisk zarastających roślinnością drzewiastą,
• odbudowa zbiorników wodnych dla rozwoju i bytowania żółwia błotnego, traszki grzebieniastej i kumaka nizinnego

Na przestrzeli ostatnich lat realizowane były m. innymi niżej wymienione projekty:

• Ochrona siedlisk priorytetowych na obszarach Natura 2000
  w Nadleśnictwach: Bogdaniec i Międzyzdroje, którego celem było:
  • przebudowa siedlisk leśnych w kierunku naturalnych zespołów roślinnych, zgodnie z charakterystyką fitosocjologiczną,
  • monitoring oraz zatrzymanie procesów sukcesji torfowisk.
• Ochrona siedlisk in situ w Nadleśnictwie Kłodawa i Nadleśnictwie Rokita, gdzie głównym celem było:
  • przebudowa siedlisk leśnych do pożądanego składu gatunkowego,
  • ochrona suchych wrzosowisk,
  • ochrona i odtworzenie cennych torfowisk,
  • zabezpieczenie obszarów cennych poprzez ukierunkowanie ruchu turystycznego,
  • odbudowa zbiorników wodnych dla rozwoju i bytowania kumaka nizinnego i traszki grzebieniastej,
  • budowa bezpiecznych miejsc lęgowych dla gągoła i tracza nurogęsi oraz inwentaryzacja sów w celu tworzenia korzystnych warunków dla rozwoju i powiększenia obszarów bytowania.

Na użytku ekologicznym wybudowano pomost łączący brzeg torfowiska
z jeziorem dystroficznym. W celu przybliżenia turystom tematów związanych
z torfowiskami powstała leśna ścieżka dydaktyczna wyposażona w tablice informujące o budowie torfowisk, roślinności tu występującej i najważniejszych gatunkach zwierząt.

• Ochrona gatunków i siedlisk in situ w Nadleśnictwie Międzychód
  i Nadleśnictwie Łobez.  W ramach projektu:
  • opracowano i wdrożono Program ochrony czynnej in situ żółwia błotnego oraz zachowania bioróżnorodności na terenie Moczarów Brzeskich na obszarze Natura 2000 Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry,
  •  odtworzono biotopy żółwia błotnego, traszki grzebieniastej
    i kumaka nizinnego poprzez odbudowę zbiorników wodnych,
  • zrenaturyzowano zdegradowane siedliska poprzez usuwanie niepożądanych gatunków drzew i krzewów (nalotów) na torfowiskach,
  • odtworzono i przebudowano leśne siedliska przyrodnicze;
• Czynna ochrona siedlisk przyrodniczych w Nadleśnictwie Barlinek oraz kształtowanie warunków służących ochronie różnorodności biologicznej w Puszczy Barlineckiej. Podjęte  działania miały na celu zwiększenie ogólnej retencji wodnej barlineckich lasów poprzez budowę urządzeń małej retencji. W ramach tego programu zrealizowana została również ochrona trzmielii dzikich pszczół leśnych, w tym budowa sztucznych gniazd (barci) dla dzikich pszczół leśnych wraz z ich zabezpieczeniem przed uszkodzeniem oraz obsiew części śródleśnych powierzchni rolnych gatunkami wieloletnich nektarodajnych ziół dla poprawy warunków bytowania i rozwoju trzmieli.         
• Budowa małej infrastruktury służącej zabezpieczaniu obszaru Natura 2000 Ostoja Witnicko-Dębniańska w Nadleśnictwie Bogdaniec, której celem było zachowanie najcenniejszych siedlisk i ochrona gatunków. W ramach projektu wybudowano elementy małej infrastruktury służące zabezpieczeniu obszaru Natura 2000, chroniące przed nadmierną i niekontrolowaną presją ze strony turystów.
• Budowa małej infrastruktury służącej zabezpieczaniu obszarów Natura 2000: "Ostoja Witnicko-Dębniańska" w Nadleśnictwie Bogdaniec, "Pojezierze Myśliborskie", "Dziczy Las", "Dolina Tywy" w Nadleśnictwie Myślibórz. Celem projektu było zachowanie najcenniejszych siedlisk i ochrona gatunków poprzez ukierunkowanie ruchu turystycznego oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody.
• Ochrona obszarów Natura 2000 poprzez przekierowanie ruchu turystycznego na tereny mniej wrażliwe. Projekt zrealizowany przez Nadleśnictwo Karwin. Zagospodarowanie terenu wokół leśnej wiaty edukacyjnej w ramach projektu (budowa obiektów małej infrastruktury turystycznej, jak: plac zabaw dla dzieci, pomost, itp.) i modernizacja ścieżki przyrodniczej biegnącej przez rezerwat przyrody, co przyczyniło się do zwiększenia atrakcyjności tego miejsca dla ludzi i tym samym poprzez właściwe ukierunkowanie pozytywnie oddziałuje na wszystkie gatunki i siedliska chronione w ramach obszaru.
• Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych. Projekt zrealizowany w nadleśnictwach: Bierzwnik, Bogdaniec, Chojna, Głusko, Goleniów, Karwin, Nowogard, Różańsko, Sulęcin i Trzebież. Wybudowano łącznie 186 obiektów.
• Przebudowa drzewostanów jesionowych dotkniętych zamieraniem jesionu na terenie RDLP w Szczecinie. W przedsięwzięciu brały udział nadleśnictwa: Chojna, Choszczno, Dobrzany, Goleniów, Gryfice, Gryfino, Kliniska, Łobez, Mieszkowice, Myślibórz, Nowogard, Resko, Różańsko.
• Program dla Odry 2006. Projekt zrealizowany przez nadleśnictwa: Bogdaniec i Lubniewice. Przykładowo w  ramach Programu dla Odry 2006 Nadleśnictwo Lubniewice wykonało na rzece Postomii, w pobliżu miejscowości Krzeszyce, budowle piętrzące dla odtworzenia dwóch zbiorników małej retencji w miejscach, gdzie posadowione były przedwojenne młyny. Działanie to spowodowało ponowne wypełnienie stawów i kanałów młyńskich wodą, tworząc przy rzece malowniczy teren. Obszar ten zyskał na atrakcyjności turystycznej, a zbiorniki retencyjne wpłynęły na bioróżnorodność otaczających je drzewostanów.
• Nadleśnictwo Kliniska wchodzące w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Puszcze Szczecińskie”, pozyskało środki zewnętrzne na hodowlę rezerwatową koników polskich. Zwierzęta te sprowadzone zostały do zagrody hodowlanej o powierzchni 700 ha, w której mają zapewnione warunki najbardziej zbliżone do naturalnych. W 2012  r. dla celów edukacyjnych została wybudowana zagroda pokazowa dla koników polskich o pow. około 8,5 ha, aby przybliżyć społeczeństwu ten gatunek i jego rolę w utrzymaniu cennych gatunków flory łąk w dolinie rzeki Iny.
• Regionalna strategia ochrony rybołowa w województwie lubuskim.
  W 2012r. została podpisana deklaracja współpracy instytucjonalnej pomiędzy Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim
  a Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Szczecinie na rzecz odbudowy oraz ochrony czynnej populacji tego gatunku. W ramach tego porozumienia na terenie administrowanym przez RDLP w Szczecinie powstało ponad 60 sztucznych gniazd we wszystkich nadleśnictwach woj. lubuskiego. Wszystkie gniazda rybołowów są także stale monitorowane, a młode ptaki skrupulatnie liczone.
• W latach 2001-2005 Nadleśnictwo Rokita zrealizowało projekt „Reintrodukcji cisa pospolitego (Taxus Baccata) na terenie Puszczy Goleniowskiej". Nadleśnictwo to od wielu lat realizuje projekt reintrodukcji cisa chroniąc odnowienia naturalne oraz produkując sadzonki cisa na szkółce leśnej. Sadzonki wysadzane są następnie w lesie, głównie jako podsadzenia produkcyjne, domieszki w gniazdach oraz podszyty w Wyłączonych Drzewostanach Nasiennych. Ochrona i hodowla cisa prowadzona jest
  w ramach zatwierdzonego programu jego reintrodukcji.
• W latach 2017-2020 rozpoczęła się realizacja projektu na szczeblu krajowym PGL LP pn.: „Ochrona rybołowa Pandion haliaetus na wybranych obszarach SPA Natura 2000 w Polsce”.
• W latach 2017-2023 rozpoczęła się realizacja projektu na szczeblu krajowym PGL LP pn.: „Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe”, gdzie są realizowane działania ochronne przypisane w planach zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000.
• W latach 2017-2020 RDLP w Szczecinie wspólnie z nadleśnictwami realizuje projekt pt. „Zrównoważona turystyka na obszarach Natura 2000w Nadleśnictwach: Dębno, Międzyzdroje, Myślibórz, Ośno Lubuskie i Trzebież”, współfinansowany z POIiŚ.

Wybrane działania w zakresie ochrony przyrody realizowane przez organizacje, instytucje i stowarzyszenia ekologiczne we współpracy z nadleśnictwami RDLP w Szczecinie

Na gruntach w zarządzie Lasów Państwowych oprócz leśników działania w zakresie ochrony przyrody podejmują również inne instytucje, organizacje i stowarzyszenia ekologiczne. Na przestrzeni ostatnich lat realizowane były, m.in. niżej wymienione projekty:

• Ochrona nietoperzy na obszarze dwóch województw, poprzez ograniczenie zagrożeń, poprawę warunków bytowania i promowanie właściwych zachowań społecznych. Projekt realizowany przez RDOŚ w Szczecinie. Działania polegały na przystosowaniu obiektów powojskowych do celów zimowisk nietoperzy, tj.: poprawa warunków bytowania poprzez ustawienie ścian z cegieł dziurawek, poprawa warunków wilgotnościowych poprzez ustawienie zbiorników na wodę, zabezpieczenie wejść, wywieszenie budek. 3 żelbetonowych schronów (bunkrów) na powierzchni ok. 14 ha znajduje się na gruntach w zarządzie Nadleśnictwa Gryfino. Grunty te do 2007r. były użytkowane rzez Jednostkę Wojskową w Szczecinie na cele obronności i bezpieczeństwa Państwa.
• Reintrodukcja popielicy w Polsce Zachodniej – etap III, projekt realizowany  przez Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra m.in. na terenie zarządzanym przez Nadleśnictwo Strzelce Krajeńskie. W ramach tego projektu wysiedlane są popielice oraz sadzone drzewka owocowe i krzewy, które służą im jako korytarze migracyjne, a innym gatunkom zwierząt, jako cenne źródło pokarmu.
• Bubobory w Lasach Państwowych – projekt zrealizowany w latach 2008-2011 przez Leśny Zakład Doświadczalny SGGW w Rogowie we współpracy z Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych oraz Komitetem Ochrony Orłów. Projekt dotyczył m.in. edukacji pracowników Lasów Państwowych - pod kątem wzbogacenia wiedzy i zdobycia umiejętności praktycznych w zakresie inwentaryzacji, monitoringu oraz ochrony najrzadszej krajowej sowy - puchacza Bubo bubo, obejmował również budowę sztucznych gniazd oraz stworzono Kartotekę Rzadkich Sów Leśnych (Sowoteki).
• Ochrona zachodniopomorskiego stada żubrów. Projekt zrealizowany przez Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze we współpracy z Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Szczecinie i  Nadleśnictwami: Dobrzany
  i Łobez. Celem projektu było wsiedlenie 2 stad żubrów, po 8 osobników
  w każdym nadleśnictwie oraz założenie monitoringu telemetrycznego GPS.
• „Reintrodukcja popielicy europejskiej w Puszczy Bukowej”. Projekt zrealizowany został przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na terenie Nadleśnictwa Gryfino.
• „Reintrodukcja sokoła wędrownego w Puszczy Barlineckiej” (Stacja Badawcza Polskiego Związku Łowieckiego w Czempiniu, Nadleśnictwo Barlinek a od roku 2010 reintrodukcję sokoła  prowadzi Stowarzyszenie Na Rzecz Dzikich Zwierząt „Sokół”) – jest to kontynuacja programu rozpoczętego w 2001r. Głównym celem jest próba zasiedlenia tego gatunku w kompleksie Puszczy Barlineckiej oraz wzbogacenie jego puli genowej. W 2012r. Decyzją Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie została ustanowiona pierwsza strefa ochronna dla tego gatunku w Polsce.
• Program ochrony bałtyckich torfowisk wysokich w Polsce zachodniej i północnej – realizowany w latach 2008-2009 przez Klub Przyrodników we współpracy z Nadleśnictwem Kliniska – na terenie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Torfowisko Reptowo” – zahamowanie odpływu wody z pow. torfowiska poprzez budowę systemu zastawek (podniesienie poziomu  wierzchnich warstw torfu oraz przywrócenie właściwego składu gatunkowego roślinności torfowiska).
• Czynna ochrona ślimaków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej: poczwarówki zwężonej (Vertigo angustior) i poczwarówki jajowatej (Vertigo moulinsiana) w północno-zachodniej Polsce. Projekt realizowany przez Klub Przyrodników na terenie nadleśnictw: Ośno Lubuskie i Rzepin, którego celem jest poprawa stanu siedlisk poczwarówki zwężonej i poczwarówki jajowatej lub ich zachowanie na terenie północno - zachodniej Polski. Działania polegały m.in. na usuwaniu nalotów drzew i krzewów z powierzchni silnie poddanych sukcesji, a także wykaszaniu najbardziej zniekształconych fragmentów bezpośrednio sąsiadujących z mikrosiedliskami ślimaków.
• Introdukcja 3 gatunków roślin (mieczyka błotnego, kaldezji dziewięciornikowatej i oczeretu sztyletowego), projekt zrealizowany przez Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego na terenie Nadleśnictw: Rzepin i Trzciel.
• Leśnicy polscy polskim orłom, projekt realizowany od 2004r. przez Komitet Ochrony Orłów we współpracy z leśnikami. Efektem było szkolenie służb leśnych w celu samodzielnej realizacji monitoringu tego gatunku
  i zaktywizowanie ich w charakterze współpracowników. Ponadto Komitet Ochrony Orłów na bieżąco współpracuje z nadleśnictwami RDLP przy monitoringu stanowisk lęgowych, inwentaryzacji nowych rewirów i gniazd ptaków objętych ochroną strefową, przy projektowaniu granic stref ochronnych oraz budowie sztucznych gniazd.
• Inwentaryzacja wilków i rysi w nadleśnictwach i parkach narodowych Polski, projekt prowadzony na obszarze całej Polski przez Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży we współpracy z Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych oraz z poparciem Głównego Konserwatora Przyrody. Celem projektu była inwentaryzacja populacji wilka i rysia w Polsce i poznanie obecnego zasięgu ich występowania. Kontynuacja tego programu w dłuższym okresie czasu pozwoli na śledzenie i kontrolowanie ewentualnych zmian liczebności oraz rozmieszczenia tych gatunków na terenie naszego kraju.
• Aktywna ochrona siedlisk i gatunków chronionych, w tym ptaków poprzez realizację wytycznych zawartych w planach ochrony oraz zadaniach ochronnych dla rezerwatów przyrody na terenie województwa zachodniopomorskiego. Projekt zrealizowany przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Szczecinie. Objęto nim 22 rezerwaty przyrody, w których realizacja zabiegów ochrony czynnej przyczyni się do zachowania we właściwym stanie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt.
  W ramach projektu oznakowano rezerwaty przyrody tablicami urzędowymi
  i regulaminowymi.
• Czynna ochrona rzadkich gatunków roślin kserotermicznych w Polsce północno-zachodniej. Projekt założony na lata 2008 – 2011, na terenie nadleśnictw: Chojna, Mieszkowice, Ośno Lubuskie i Rzepin przez Klub Przyrodników. Celem projektu było stworzenie optymalnych warunków do rozwoju roślinności kserotermicznej poprzez usunięcie zakrzewień i zadrzewień drogą wypasu oraz mechanicznego wykaszania, prace badawcze nad kształtowaniem się składu gatunkowego roślinności, jak również promocja wśród lokalnej społeczności ekologicznych zasad postępowania na zniekształconych zbiorowiskach łąk i pastwisk.
• Bardzo ważne są również działania podejmowane przez  Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (oddziały w Poznaniu, Zielonej Górze i Szczecinie) w ramach kompensacji przyrodniczych w ramach budowy dróg A2 i S3. Działania te polegały na: utworzeniu i odtworzeniu siedlisk przyrodniczych, tj. 6510 – niżowe świeże łąki użytkowane ekstensywnie i 7140 – torfowiska przejściowe i trzęsawiska, utworzeniu siedlisk zastępczych do gniazdowania i żerowania bąka i żurawia (największe przedsięwzięcie w Nadleśnictwie Trzciel na powierzchni ok. 30 ha w miejscu dawnego stawu rybnego zarastającego krzewami i drzewami), powiększeniu obszarów Natura 2000, ochronie i zachowaniu populacji lipiennika Loesela w Nadleśnictwie Rzepin, budowie zastawek, przebudowie drzewostanów, ograniczeniu występowania obcych geograficznie i siedliskowo gatunków drzew.
• „Budowa, poprawa i promocja infrastruktury turystycznej w 6 parkach krajobrazowych woj. zachodniopomorskiego w celu upowszechnienia wiedzy i wspierania zachowań proekologicznych – Etap I”. Projekt realizowany w latach 2015-2017 przez Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego. W ramach projektu wykonano: budowę małej infrastruktury turystycznej na terenie parków krajobrazowych 1288 szt.(tablice, wiaty,  ławki, miejsca ogniskowe itp.) działania promocyjno-edukacyjne (polegające między innymi na opracowaniu i wydruku map), opracowanie programu edukacji ekologicznej, prace budowlane w ogrodzie dendrologicznym w Glinnej – odwodnienie i wymiana nawierzchni na ścieżkach spacerowo-technicznych.
• „Budowa infrastruktury turystycznej w Parkach Krajobrazowych województwa zachodniopomorskiego w celu zmniejszenia antropopresji – II etap”. Projekt realizowany od  2017 r. przez Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego. W ramach projektu jest montaż
  i posadowienie małej infrastruktury turystycznej oraz budowa dużej infrastruktury turystycznej na obszarze 6 Parków Krajobrazowych zlokalizowanych na terenie województwa zachodniopomorskiego. Umowę partnerską podpisało 32 Partnerów, w tym Nadleśnictwa RDLP w Szczecinie: Chojna, Dobrzany, Mieszkowice, Gryfino, Kliniska, Barlinek, Choszczno i Łobez.

Opracował: Wydział Ochrony Lasów